Klopt, deze spreuk is niet van de Boeddha. Overal kom je zijn spreuken tegen, maar de meeste heeft hij nooit uitgesproken en kan hij ook nooit hebben uitgesproken! In het grappige en informatieve boekje I can’t believe it’s not Buddha bespreekt auteur en boeddhistische leraar Bodhipaksa 50 nepspreuken met hun herkomst. Hieronder twee voorbeelden.
Nummer 1:
‘Holding on to anger is like drinking poison and expecting the other person to die.’
Deze spreuk kom je in verschillende varianten tegen en heeft te maken met het twaalfstappenprogramma voor herstel van verslaving, ontdekte de Amerikaanse meditatieleraar Bodhipaksa. Het blijkt afkomstig uit The sermon on the mount uit 1934 van Emmet Fox, een predikant uit New York City. Fox was een aanhanger van de New Thought-beweging die er vanuit gaat dat ziekte ontstaat in de geest en dat we onszelf kunnen genezen door juist te denken. Veel van de eerste leden van de Alcoholics Anonymous (AA), en een van de stichters van de AA, Bill Wilson, bezochten de diensten van Fox en lazen zijn pamfletten. Het prototype van spreuk nummer 1 is:
‘You might as well swallow a dose of Prussic acid in two gulps, and think to protect yourself by saying, “This one is for Robespierre; and this one for the Bristol murderer” [two people who had previously been cited as objects of hatred]. You will hardly have any doubt as to who will receive the benefit of the poison.’
Van generatie op generatie werd dit overgedragen en door het gebruik gepolijst. Het eindresultaat is weliswaar een mooie spreuk, maar niet afkomstig van de Boeddha.
Nummer 2:
‘When the student is ready the teacher will appear.’
Deze spreuk is overal te vinden en zou van de Boeddha zijn. Niet dus, ontdekte Bodhipaksa, het komt uit het boek Light to the path (1885) van de theosofe Mabel Collins. In haar boek is kan men lezen: ‘For when the disciple is ready the master is ready also.’ Ze dicht het niet toe aan de Boeddha.
De theosofische beweging werd in New York in 1875 gesticht door Madame Helena Blavatsky en Colonel Henry Olcott. Het is een synthese van oosterse religieuze tradities en westerse esoterische leringen. Theosofen beweerden in spiritueel contact te staan met ‘Mahatmas’ uit het Oosten die hun de theosofische geschriften dicteerden. Collins presenteerde zichzelf niet als schrijver, maar als de stenograaf van deze Verlichten. Later had ze spijt van dit bedrog.
Theosofen werden vaak beschuldigd van plagiaat en van het vervalsen van leringen. In 1884 omschreef (parapsycholoog) Richard Hodgson van de Britse Society for Psychical Research Blavatsky ‘een van de meest geslaagde, ingenieuze en interessante oplichters van onze geschiedenis’. Hij was door de SPR naar India gestuurd om de claims van Blavatsky te onderzoeken.
Bodhipaksa vermeldt meer voorbeelden van vervalsing door Blavatsky. Onechte Boeddha-uitspraken verzinnen is tot daaraan toe, schrijft hij in zijn boekje, maar zij verzon een hele soetra bij elkaar en hield haar bedrog vol tot het einde. Overigens wordt de medestichter van het Theosofisch Genootschap, Colonel Olcott tot op heden gewaardeerd als redder van het Sri Lankaanse boeddhisme en de Sri Lankaanse cultuur (red).
Bodhipaksa controleert tegenwoordig iedere quote die hij doorstuurt, schrijft hij, vooral als het een politieke boodschap heeft. Hij moedigt de volgende praktijk aan: pauzeer voor je iets deelt. ‘Ik moedig iedereen aan een moment stil te staan om onderzoek te doen alvorens een quote of een bericht door te sturen. Iemand zei (en ik ben behoorlijk zeker dat het niet de Boeddha was): “‘Google voor je iets deelt’ is het nieuwe ‘denk na voor je wat zegt’.”’
Mijn citaat
Pali vertaler Jan de Breet schrijft in zijn citaat van het Magazine VvB van 10 juni 2016 over het juiste gebruik van de woorden van de Boeddha. Hij citeert de Verlichte:
‘Monniken, er zijn twee dingen die leiden tot het blijven bestaan, tot het niet in vergetelheid raken, tot het niet verdwijnen van de goede Leer. Welke twee? Een goed vastgestelde letterlijke tekst en een goed afgeleide betekenis. Van een goed vastgestelde letterlijke tekst is de betekenis goed af te leiden. Dit zijn de twee dingen die leiden tot het blijven bestaan, tot het niet in vergetelheid raken, tot het niet verdwijnen van de goede Leer.’ (km)
De Boeddha (ca. 490-410 v.Chr.), Aṅguttara-Nikāya I 59 (sutta 2.20)
Bronnen
Bodhipaksa. I can’t believe it’s not Buddha. Berkely: Parallax Press, 2018
Real Buddha Quotes
All Fake Buddha Quotes
Rockefeller, E., Did I Say That? Tricycle, winter 2018