Met enige regelmaat krijgt VvB vragen over de verschijning van AN5, de tientallen en elftallen van de Anguttara Nikaya. De vragen luiden doorgaans: 1- wanneer verschijnt deel 5 nu eindelijk, gevolgd door een ongerust 2- hij gaat toch wel verschijnen?
Nu kunnen we eindelijk met zekerheid zeggen dat u niet heel lang meer hoeft te wachten. De vertaling is klaar, de inleiding en het nawoord zijn geschreven, de registers gemaakt. Alles is naar de ontwerper gezonden, de proefdruk is al gecorrigeerd. Nog een laatste controle van de tweede proefdruk, en dan kunnen de persen gaan draaien. De verschijningsdatum van 1 december moeten we kunnen halen.
Vertaler
De eerste vier delen van de Anguttara Nikaya zijn, zoals alle andere grote Nikaya’s van de uitgaven van VvB, vertaald door Rob Janssen en Jan de Breet. De vertaling van het vijfde deel leek voor hen allebei gewoon een doorgaan op de bekende weg, en zij begonnen vol goede moed samen aan het sluitstuk van de serie. Helaas bleek al snel dat het te zwaar werd voor Rob, en hij overleed in 2019 toen het werk nog maar net begonnen was. Jan de Breet kon na de dood van Rob Janssen maar moeilijk de energie opbrengen om verder te gaan met het werk dat zij altijd samen hadden gedaan. Toen tot overmaat van ramp Jan ook ernstig ziek bleek, zocht de stichting naarstig naar een assistent om de voltooiing van de serie te waarborgen. Naast Jan gezeten begon Yvon Mattaar met een eerste vertaling van het gedeelte dat er nog restte.
De nalatenschap
Voor Jan was het enorm belangrijk dat er een tweede editie van de Digha Nikaya zou komen. Dat slokte veel van zijn tijd op, en toen de voorraad van deel 1 van de Majjhima Nikaya op bleek, stond hij erop ook dat deel te reviseren in plaats van gewoon een herdruk te publiceren. Tot aan de dood van Jan werd er keihard gewerkt op drie fronten. Hij kreeg het voor elkaar om alles af te krijgen – de eerste versies wel te verstaan.
Het Jubileum
Na de dood van de grote vertalers wist de stichting dat het belangrijk was om te laten zien dat met hen het vertalen niet was gestorven. Daarom werd er besloten tot een mooie jubileumuitgave van ‘aldus sprak de Boeddha’, ter gelegenheid van het 25 –jarig bestaan van de Nederlandse vertalingen. Ook dit boek moest worden herzien en gelijk getrokken met de herziene drukken van alle verschenen (en nog te verschijnen) boeken. En zo was er enorm veel werk dat allemaal belangrijk was, en steeds hing het vijfde deel van de AN achteraan de lijst.
Vertalen: een voortdurend proces
Gedurende deze hele tijd bleef Yvon Mattaar wekelijks lessen volgen bij professor Gombrich. Bijna prive-lessen, met slechts 1 of 2 medeleerlingen. Door de voortdurende onderdompeling in de Canon en de commentaren groeide zij in haar rol als vertaler, waardoor de laatste controleronde van de AN vertaling kon worden ondernomen in de zekerheid van een behoorlijke beheersing van het Pali. Bij twijfel werd steeds internationaal hulp gevraagd, bij meerdere vertalers. Hoewel de tekst al eeuwen en eeuwen vastligt, heeft iedere generatie vertalers weer een frisse blik op de teksten, ook omdat de mogelijkheden om tekstversies te vergelijken steeds beter toegankelijk zijn geworden en er internationaal veel wordt uitgewisseld. Ondanks de invloed van Yvon Mattaar is deel 5 van de AN zeker ook een Janssen&de Breet vertaling gebleven – om hen te eren en natuurlijk een consequente lijn in de serie voort te zetten.