Op 24 november j.l. overleed onze kompaan Jan de Breet, 62 jaar oud, tientallen jaren samen met zijn levensgezel Rob Janssen (1931-2019) vertaler van de Pali-Canon. Zie onderstaand het in memoriam dat Jacques den Boer schreef.
Jan de Breet was een uitermate geleerd man, en tegelijk uiterst bescheiden. Ruim 25 jaar was hij ook bestuurslid van de stichting Vrienden van het Boeddhisme. Eind 2020 moest hij om gezondheidsredenen afscheid nemen. Zijn vertaalwerk aan het laatste deel van de Sutta Pitaka, het 19e deel, heeft hij tot het einde voortgezet met hulp van Yvon Mattaar, die Rob als zijn mede-vertaler opvolgde en die aan Jan een zeer goede leermeester had.
Jan studeerde na het gymnasiumexamen B enkele jaren biologie en later geschiedenis aan de universiteit in Nijmegen, waar hij ook in contact kwam met het boeddhisme. Zo was daar de hoogleraar plantkunde prof. dr. Victor Westhoff, oud-voorzitter van het Nederlands Boeddhistisch Centrum (later de Stichting Vrienden van het Boeddhisme) en bestuurslid van Tidorp, een boeddhistische commune op Schouwen-Duiveland, waar Jan in de jaren 1983-’84 woonde.
Na een lezing die de van oorsprong Duitse, in Japan wonende jezuïet en zenboeddhist prof.dr. Enomiya Lasalle toentertijd hield in Nijmegen, had Jan besloten boeddhist te worden. Tijdens die bijeenkomst ontmoette hij ook Rob Janssen, zo vertelde Jan later, met wie hij verder zou samenleven en -werken, als waren zij twee monniken.
Rob Janssen was al in 1974 – na een reis langs bedevaartplaatsen van het boeddhisme in India – Sanskriet en Pali gaan studeren in Leiden, naast zijn hoogleraarschap Klinische psychologie en persoonlijkheidsleer aan de Vrije Universiteit in Amsterdam. Hij was tevens lid geworden van de Arya Maitreya Mandala , een Tibetaans-boeddhistische orde, gesticht door de uit Duitsland afkomstige monnik Anagarika Govinda.
‘In maart 1984 ben ik vanuit Tidorp naar een dorp bij Überlingen aan het Bodenmeer in Duitsland gereisd om daar een ‘Klausur’ voor kandidaten voor het ordelidmaatschap van de Arya Maitreya Mandala (AMM) bij te wonen. Na afloop besloot ik niet terug te keren naar Tidorp,’ schreef Jan in een terugblik op die cruciale periode in zijn jonge jaren.
Later in dat jaar begon hij de studie indologie aan de Leidse universiteit. In juli 1989 studeerde hij af op een indrukwekkende scriptie over ‘Vaardigheid in middelen in de Astasahasrika Prajnaparamita, de Perfectie van Inzicht in Achtduizend regels’, met een vertaling uit het Sanskriet en het Chinees, samen 173 pagina’s.
Intussen was hij in 1988 penningmeester van de Vrienden van het Boeddhisme geworden, waarvan prof. dr. Rob Janssen sinds enkele jaren voorzitter was.
Jan werd in 1990 docent Pali en onderzoeksmedewerker aan het Instituut voor Niet-Westerse Studies aan de Leidse universiteit. Hij publiceerde in 1992 en 1994 nog enkele wetenschappelijke artikelen, maar in 1995 volgde een tussenstap. Hij schakelde over op het vertalen van boeken over het boeddhisme uit het Duits en Engels voor de jonge uitgeverij Asoka. Het was van korte duur.
Twee jaar later begon het grote werk. Het idee kwam van hun hoogleraar boeddhologie, prof. dr. Tilmann Vetter: Jan begon samen met Rob Janssen (inmiddels als hoogleraar met pensioen) aan de vertaling van de enorme Pali-Canon, de leringen van de Boeddha, zoals op Sri Lanka uit de mondelinge overlevering opgeschreven in de oude Indische taal Pali. In 2001 verscheen hun eerste deel, de Digha-Nikaya, De verzameling van lange leerredes, 872 bladzijden, met een algemene inleiding van 45 pagina’s, een waar monnikenwerk, dat zij samen hebben voortgezet tot het overlijden van Rob Janssen.
Met de regelmaat van de klok zijn de volgende delen blijven verschijnen. Een hoogtepunt in de loop der jaren was de benoeming van beiden in april 2013 tot ridder in de orde van Oranje-Nassau met de eervolle vermelding: ‘Door hun inzet en vertaalwerk hebben ze een flinke bijdrage geleverd aan de vermaatschappelijking van het boeddhisme in Nederland.’
Tussendoor leverden zij trouw hun aandeel in de activiteiten van de stichting Vrienden van het Boeddhisme. Rob was vele jaren voorzitter, Jan penningmeester van 2003 tot 2017 en tevens secretaris van 2009 tot 2013. Bovendien waren ze actief in de Boeddhistische Unie Nederland en in 2018 werden ze beiden benoemd tot erelid.
De enige onderbreking die zij zichzelf gunden, waren hun zomerse reizen door Europa, maar dan toch doorgaans gecombineerd met bezoeken aan leden van de Arya Maitreya Mandala.
Het levenswerk van Jan de Breet en Rob Janssen wordt met ondersteuning van stichting Vrienden van het Boeddhisme door Yvon Mattaar met begeleiding van onder andere Prof. Richard Gombrich, voortgezet.